درد مچ دست دلایل گوناگونی دارد که با علائم مشخصی قابل شناسایی هستند. در این مطلب به تشریح این دلایل و درمان آن ها می پردازیم:

سندروم تونل کارپال

سندرم تونل مچ دستی یا کارپال یک مشکل شایع در ناحیه ای از مچ دست است که درنتیجه فشردگی عصب مدین در ناحیه مچ دست ایجاد میشود. عصب مدین (Median Nerve) در ناحیه مچ دست داخل یک ساختار تونل مانند که دیواره بالایی آن یک بافت همبند و دیواره پایینی آن استخوانهای مچ دست است، عبور میکند. عصب مدیان یک عصب حسی و حرکتی است. این عصب مسئول حس دادن به انگشتان شست و سبابه و میانی و نیمی از انگشت انگشتری و حس کف دست است. این عصب همچنین موجب تحریک عضلات برجستگی تنار میشود. اگر به هر دلیلی این عصب در مجرای مچ دست تحت فشار قرار گیرد، سبب بروز اختلالات حسی و حرکتی در انگشتان دست می شود.

دلایل سندروم تونل کارپال:

• حركات تكراري، ظریف و یا شديد مچ دست برای مثال در برخی مشاغل همچون تايپيست ها، پيانيست‌ها، ويلچرسواران، نجاران، قصاب ها، کاربران کامپیوتر و استفاده ناصحيح از عصا و...

• متعاقب بیماری هایی مانند کم کاری تیروئید، دیابت، روماتیسم های مفصلی، الکلیسم، نارسایی کلیه، شکستگی و صدمات

• بارداری

• جنسیت: در زنان3-4 برابر مردان رخ می دهد.

• وراثت: گاهي بصورت خانوادگي ديده مي شود.

• تومورهای ناحیه مچ دست

علائم سندروم تونل کارپال:

• درد در انگشت شست، نشانه و میانی که گاهی به سمت ساعد و بازو هم کشیده می شود.

• درد شب هنگام یا در افزایش استفاده از دست شدت می یابد

• بی حسی و سوزش یا گزگز در انگشت شست، نشانه و میانی

• عدم توانایی در گرفتن اشیاء و افتادن اشیا از دست

• احساس فشار در یک یا هر دو دست که گاهی این علایم متوجه ساعد می شود

• حساسیت به سرما

• فلج انگشتان شست، اشاره، میانی و نصف انگشت چهارم در موارد شدید

درمان سندروم تونل کارپال:

• بی حرکتی: استفاده از آتل

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

• فیزیوتراپی: از جمله موثرترین درمان های غیرتهاجمی این عارضه محسوب می شود. متخصص فیزیوتراپی پس از معاینه بیمار و انجام تست های مربوط به درگیری عصب مدیال برنامه درمانی مناسب فرد را مطرح می نماید شامل:

* الکتروتراپی (جهت کاهش درد والتهاب و تقویت عضلات ضعیف)

* درمان های دستی شامل: ماساژ بافت نرم، استرچ غلاف تشکیل دهنده تونل کارپال (در جهت آزادسازی عصب مدیال و کاهش درد) و Nerve Mobilization (جهت افزایش انعطاف پذیری عصب مدیال) و موبیلیزیشن مچ و...

* سوزن خشک (dry needling) با هدف ریلکس شدن عضلات و رفع اسپاسم

* اولتراسوند درمانی

* لیزر درمانی (جهت تسریع ترمیم آسیب به عصب و کاهش التهاب در نتیجه کاهش فشار به عصب)

* سرما یا گرما درمانی

* بستن نوار چسب یا تیپینگ (جهت افزایش حس عمقی و محدود کردن حرکات و کاهش درد)

* تجویز استفاده از اسپلینت برای بی حرکتی نسبی

* تمرین درمانی (جهت تقویت عضلات، افزایش حس عمقی و انعطاف پذیری عضلات و بافت نرم)

* ورزش در منزل

* آموزش سبک زندگی جدید برای پیشگیری از پیشرفت بیماری و بروز مجدد آن

• تزریق کورتیکواستیروئید

• طب سوزنی

• جراحی: اگر بیمار از درمان های غیرتهاجمی نتیجه ای نگرفت جراحی جهت آزادسازی تونل کارپال صورت می پذیرد. اگرچه جراحی معمولاً نتایج خوب به همراه دارد، اما دارای معایبی نیز می‌باشد، که عمدتاً درد پس از عمل، ضعف دست، و عوارض ناشی از عمل جراحی را دربرمی گيرد. برای جلوگیری از عوارضی مانند چسبندگی بافت نرم، پس از جراحی انجام دوره ای فیزیوتراپی جهت بازگشت سریع بیمار به سطح فعالیت های پیشین از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد.

مشکلات کف دست و انگشتان

علاوه بر مشکلاتی که در دست و انگشتان به دلیل در گیری ساختار اسکلتی عضلانی در قسمت های بالاتر (مانند گردن، شانه و آرنج) ممکن است ظاهر شود، ختلالات دیگری در ناحیه دست بوجود می آید که سبب درگیری کف دست و انگشتان میشود. از جمله: 

انگشت ماشه ای (Trigger Finger)

در این عارضه غلاف فیبروزی که دور تاندون عضله خم کننده انگشت در قاعده انگشت (یعنی در ) A1 pulleyرا گرفته است دچار التهاب و افزایش ضخامت شده و باعث تنگی مجرای عبور تاندون در قاعده انگشت می شود. در هر بار خم کردن انگشت، تاندون بیشتر ملتهب شده و آسیب می بیند و مشکل را بدتر می کند. التهاب تاندون برای مدت زمان طولانی باعث زخمی و کلفت شدن آن و ایجاد برآمدگی می شود. در نوع اکتسابی بیشتر انگشتان میانی و چهارم درگیر می شوند ولی در نوع مادرزادی در اغلب موارد، انگشت شست مبتلا می گردد. اگر مفصل انگشت در این افراد داغ و ملتهب شود، باید فورا به پزشک مراجعه کنند، زیرا این علائم می تواند نشان دهنده عفونت باشد.

دلایل انگشت ماشه ای:

• فعالیت های تکراری انگشتان و یا گرفتن مداوم چیزی بطور محکم

• ضربه

• تورم موضعی در تاندون های فلکسوری (خم کننده) انگشتان

• وضعیت غیرطبیعی ساختار انگشت

• بیماری هایی مانند دیابت، کم کاری تیروئید، آرتریت روماتویید، نقرس و سل

• جنسیت فرد: انگشت ماشه ای در زنان شایع تر است.

علائم انگشت ماشه ای:

• خشکی و سفتی انگشت خمیده دست، به خصوص بعد از بیدار شدن از خواب در صبح

• ماندن انگشت در حالت خمیده که یکدفعه با صدا دادن راست می شود

• گاهی درد در مفصل با خم و راست کردن انگشت

درمان انگشت ماشه ای:

• کاهش فعالیت های مربوط به حرکت انگشتان جهت کم کردن فشار از ناحیه

• استفاده از آتل یا اسپلینت با تجویز پزشک یا فیزیوتراپیست

• فیزیوتراپی: در این روش غیر تهاجمی با هدف کاهش فشار و التهاب در ناحیه و در نتیجه روان شدن حرکت تاندون خم کننده انگشت اقداماتی توسط متخصص فیزیوتراپی انجام می گیرد. از جمله:

* الکتروتراپی (جهت کاهش درد و التهاب غلاف)

* درمان های دستی شامل: ماساژ فریکشن بافت نرم و استرچ غلاف (در جهت آزادسازی تاندون خم کننده انگشت) و موبیلیزیشن مفصل و استرچ عضله کوتاه شده انگشت و...

* اولتراسوند درمانی

* لیزر درمانی (جهت تسریع ترمیم آسیب به تاندون و کاهش التهاب در نتیجه کاهش فشار به تاندون)

* سرما یا گرما درمانی

* تجویز استفاده از اسپلینت برای بی حرکتی نسبی

* تمرین درمانی(جهت تقویت عضلات، انعطاف پذیری عضلات و بافت نرم)

* ورزش در منزل

* آموزش سبک زندگی جدید برای پیشگیری از پیشرفت بیماری و بروز مجدد آن

• تزریق کورتیکواستیروئید

• جراحی: در صورت شدت درگیری و تغییر شکل در انگشتان جراحی جهت باز کردن غلاف لیفی تاندون یا قرقره درگیر صورت می گیرد. برای جلوگیری از عوارض ناشی از جراحی مانند چسبندگی در ناحیه همچنین بازگرداندن سریع تر عملکرد روزانه فرد انجام دوره ای فیزیوتراپی پس از جراحی لازم می باشد.

کانترکچر دوپویترون (Dupuytren's contracture)

در کف دست و زیر پوست پرده ای به نام غشا یا فاسیای کف دستی وجود دارد که به انگشتان دست نیز کشیده شد است. گاهی ممکن است این فاسیا ضخیم و کوتاه شده و حالت گره مانندی در کف دست ایجاد شود ولی به تدریج این گره ها به همدیگر پیوسته و بشکل نوار ضخیم و سفت باعث خم شدن انگشت مربوطه می شوند. معمولاً انگشت حلقه و کوچک درگیر می شوند ولی در انگشتان دیگر نیز دیده می شود.

دلایل کانترکچر دوپویترون:

• وراثت

• با افزایش سن

• بیماری هایی مانند دیابت و سل ریوی و انواع تشنج

• مصرف الکل و سیگار

علائم کانترکچر دوپویترون:

• لمس حالت گره مانند یا طنابی در کف دست

• به تدریج با پیشرفت بیماری حالت خم شدن انگشتان ایجاد می شود

• عدم گزارش درد

• مشکل بودن صاف کردن انگشت

• اشکال در گرفتن اشیای بزرگ 

درمان علائم کانترکچر دوپویترون:

• تزریق کورتیکواستیروئید

• فیزیوتراپی: این روش با هدف برگرداندن انعطاف پذیری فاسیای کف دست و کمک به صاف شدن انگشت انجام می پذیرد که مهم ترین اقدام برای این بیمارام انجام درمان دستی (Manual Therapy) مانند ماساژ فریکشن و موبیلیزیشن مفاصل انگشتان می باشد. الکتروتراپی، اولتراسوند، گرمادرمانی و مادون قرمز از جمله اقدامات دیگر برای بهبود این بیماران می باشند. تمرین درمانی نیز کمک شایابی در روند بهبود و جلوگیری از پیشرفت بیماری ایفا می کند. توجه داشته باشید که کشش شدید و سریع ممکن است باعث بدتر شدن بدشکلی و خم شدن بیشتر انگشت شود.

• جراحی: در موارد شدید که انجام کارهای روز مره مانند گرفتن اشیا مختل شود و بدشکلی در انگشتان بوجود آید می توان تصمیم به عمل جراحی گرفت. پس از جراحی دست به مدت 6 هفته داخل اسپلینت قرار می گیرد.و پس از آن برای جلوگیری از بازگشت این بیماری باید به مدت 6 ماه از اسپلینت شبانه استفاده شود. درر طول این مدت انجام یک دوره فیزیوتراپی برای پیشگیری از عوارض پس از جراحی مانند چسبندگی بافت نرم، خشکی انگشتان و التهاب ناحیه همچنین جهت افزایش دامنه حرکتی و تقویت عضلات ضعیف شده دست و انگشتان ضرورت دارد.

سندرم دکوئروین(De Quervain's syndrome)

این عارضه ناشی از التهاب غلاف مشترک پوشاننده تاندون عضلات دورکننده بلند شست و بازکننده کوتاه شست می باشد. انگشت شست در حرکات دست نقش اصلی را برعهده دارد و در کلیه فعالیت‌هایی که با دست انجام می‌شود انگشت شست نقش محوری و حیاتی را بازی می‌کند. افزایش میزان استفاده از شست باعث حرکت بیشتر این تاندون ها در داخل غلاف مربوطه در مچ دست می‌شود . در نتیجه ی تحریک و اصطکاک حاصل ، این ناحیه از مچ دست ملتهب و دردناک می‌شود.

دلایل سندرم دکوئروین:

• مهمترین دلیل ابتلا به این بیماری انجام حرکات مکرر و بیش از حد توان در مچ و شست می باشد.

علائم سندرم دکوئروین:

• درد در هنگام حرکات مچ خصوصا شست دست

• لمس دردناک ناحیه

• احساس صدایی مانند ساییدگی و یا خش خش

• قرمزی و تورم موضعی

• کاهش قدرت و یا درد در هنگام بلند کردن اجسام

• محدودیت حرکت مچ و شست

درمان سندرم دکوئروین:

• تعدیل حرکات مچ و شست و عدم انجام حرکاتی که بتعث بروز درد می شوند.

• استفاده از اسپلینت مخصوص با تجویز پزشک یا متخصص فیزیوتراپی

• داروهای ضد التهاب غیر استیروئیدی

• فیزیوتراپی: در درمان این عارضه کمک فراوانی خواهد داشت فیزیوتراپیست با انجام تست های خاص و تشخیص بیماری برنامه مناسب برای درمان آن را اجرا می نماید. شامل:

* درمان های دستی شامل ماساژ فریکشن جهت ترمیم و اصلاح راستای بافت آسیب دیده و جلوگیری از چسبندگی بافت ها

*الکتروتراپی (جهت کاهش درد و التهاب غلاف و تقویت عضلات ضعیف)

* اولتراسوند درمانی

* لیزر درمانی (جهت تسریع ترمیم آسیب به تاندون و کاهش التهاب در نتیجه کاهش فشار به تاندون)

* سرما درمانی در حالت حاد و گرمادرمانی در مرحله مزمن

* بستن نوار چسب یا تیپینگ (جهت افزایش حس عمقی و محدود کردن حرکات و کاهش درد)

* استفاده از (سوزن خشک) Dry Needling: جهت کاهش درد و اسپاسم عضلانی

* تجویز استفاده از اسپلینت برای بی حرکتی نسبی

* تمرین درمانی(جهت تقویت عضلات ساعد، مچ و انگشت شست، انعطاف پذیری عضلات و بافت نرم)

* ورزش در منزل

* توصیه به تعدیل و اصلاح حرکات برای کنترل آسیب و بروز مجدد آن

• تزریق کورتیکواستیروئید

• جراحی: در صورتی که درد و ناتوانی با انجام درمانهای غیر تهاجمی برطرف نشد پزشک تصمیم به انجام جراحی می گیرد.

مطالب مرتبط:

 فیزیوتراپی و درمان شکستگی مچ دست (کلیک نمایید)

 دررفتگی مچ دست دلایل، علائم و درمان (کلیک نمایید)